بازگشت مساله زبان به سیاست افغانستان

Afghanistan_provinces_pashto

 تاجیک‌ها و سایر اقلیت‌های دری زبان، نگرانند قدرت گرفتن سیاسی پشتون‌ها، منجر به تسلط زبان پشتو بر دری شود.

صلاح الدین ربانی، وزیر امور خارجه جدید افغانستان و پسر رئیس جمهور کشته شده پیشین افغانستان، برهان الدین ربانی، به دلیل استفاده از زبان پشتو در سخنرانی تحلیف خویش در مجلس افغانستان تحت انتقاد شدید قرار گرفت. شدیدترین انتقادات از طرف قوم دری زبان ربانی است که احساس می‌کنند که ربانی با انتخاب زبانی‌ که زبان بومی او نیست در واقع به آنها خیانت کرده است. 

بر اساس قانون اساسی‌ افغانستان، زبان دری و پشتو، هر دو زبان رسمی‌ افغانستان هستند. با اینکه تمام حاکمان افغانستان به غیر از دو نفر از آنها -حبیب الله کلکانی و برهان الدین ربانی- در ۲ قرن پیش از قوم پشتون بوده‌اند، دری، که نام محلی زبان فارسی است، بیشتر از پشتو به شکل کتبی‌ استفاده می‌شود. بعلاوه، بسیاری از قوم‌های غیر پشتون این کشور ترجیح به استفاده از زبان دری می‌دهند، از جمله اقلیت بزرگ تاجیک که ربانی از آنها پشتیبانی می‌گیرد.  

در زمان کوتاهی بعد از سخنرانی ربانی در ۲۷ ژانویه، عبدالطیف پدرام، رهبر حزب کنگره ملی‌ افغانستان که از قوم تاجیک است، در فیسبوک خود، از دولت ائتلافی  انتقاد کرد و آن را غیر قانونی و ضد قانون اساسی‌ خواند. پدرام اضافه کرد که صلاح الدین ربانی به زبان بومی خود و فرهنگ فارسی‌ خیانت کرده است.

Abdullatif Pedram. Photo from his Facebook page

عبدالله پدرام. عکس از صفحه فیسبوک

وقتی آقای صلاح الدین نیمه ی اول سخنرانی اش را به زبان پشتو متبرک می سازد، معنایش این است که زبان پشتو زبان اول این سرزمین است. نمایندگان کشورهای خارجی هم بر همین اساس به یقین می رسند. نام این کار خیانت به زبان مادری وفرهنگ غنامند فارسی است. در روایات است که امام ابوحنیفه (رح) گفته بود می‌شود به این زبان نماز خواند.(دکترسروش). {این کار} نامش تسلیم طلبی و بی همتی است. من به همه زبان‌های وطنم احترام می‌گذارم و آنها را دوست می‌دارم منجمله زبان پشتورا. اما بحث عدالت خواهی چیزدیگری است، زبان فارسی اکثریت زبانی است.

بسیاری موافقت خود را با او اعلام کردند:

ﺟﻨﺎﺏ ﺩاﻛﺘﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺩﻗﻴﻖ ﻓﺮﻣﻮﺩﻳﺪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻱ ﻛﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭا ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺮاﺭ ﺩﻫﺪ ﭼﻪ ﺗﻮﻗﻊ اﺯ اﻥ ﺩاﺷﺖ.

جناب دکتر. شما درست گفتید. از کسانی‌ که هویت خود را معامله میکنند چه توقع دیگری میشود داشت.

 

جناب پدرام حیف تحصیل وعمرگران بهایتان که به این پوچ وبیهوده میگذرانی تو خاین ملی هستی تو شخص مریض هستی خداکند مریضی شما ساری نباشد

فاضل عزیزی، مباحثه‌گر‌ دیگری به تابعیت دوگانه وزیر جدید امور خارجه اشاره کرد، عاملی که انتصاب او را به تأخیر انداخت:

باید به زبان انگلیسی صحبت میکرد .تابعیت انگلیس داشت.

رسانه‌های افغانستان گزارش دادند که در واقع مجلس سفلای این کشور در روز ۲۶ ماه ژانویه لغو دو تابعیتی ربانی را تأید کرد، که موجب هموار شدن راه او برای تأیید شدن برای مقام رئیس امور خارجه در ۲۷ ژانویه شد. مجلس هنوز باید در مورد نیمی از نامزدها برای مقام وزرای رئیس جمهور اشرف غنی، که بسیاری از آنها تابعیت دو کشور را دارند تصمیم بگیرد. 

غنی که خود را از قوم پشتو می‌داند و رقبای سابق او برای رئیس جمهوری در زمان نزدیک شدن به رأی گیری  تلاش کردند تا ائتلافی از قوم‌های مختلف ایجاد کنند. برای مثال غنی، احمد ضیا مسعود، یک تاجیک و برادر احمد شاه مسعود فرماندهٔ بسیار معروف ائتلاف شمالی‌، را در گروه رئیس جمهوری خود وارد کرد. بسیاری از تاجیک‌ها از احمد ضیا مسعود برای طرفداری از غنی در برابر عبدالله عبدالله رقیب او برای مقام رئیس جمهوری ، که نیم پشتو و نیم تاجیک است و یکی‌ از دوستان نزدیک احمد شاه مسعود قبل از ترور وی در سال ۲۰۰۱ میلادی بود، انتقاد کردند.

ربانی، که در سال ۲۰۱۱ سفیر افغانستان در ترکیه بود، در خارج از کشور تحصیل کرده است، و با اینکه با قبیله‌های تاجیک از طرف پدر مرحوم خود رابطه دارد، به عنوان یک تکنوکرات شناخته میشود. او امکان دارد که میخواسته با سخنرانی خود به زبان پشتو، روابط بین اقوام را بهتر و جدائی‌های زبانی‌ را در این کشور کمتر کند.  اما بنظر می‌رسد که او موجب تشدید این اختلافات شده است. 

 

* For a language map of Afghanistan, click here. Note the map is an approximation only and is therefore contestable.

بحث را آغاز کنید!

ورود نویسنده ورود »

راهنمایی

  • کامنت‌ها توسط ناظر بررسی خواهد شد. لطفا کامنت خود را تنها یک بار ارسال کنید، در غیر این صورت به عنوان اسپم شناخته خواهد شد.
  • لطفا با دیگران با احترام برخورد کنید. کامنت‌های حاوی سخنان نفرت‌آمیز، رکیک، و حمله‌های شخصی تایید نخواهند شد.